ИСЛОМ ДИНИ ВА КОНСТИТУЦИЯ ЎРТАСИДА ЎХШАШ ТАМОЙИЛЛАР

Ислом дини ва Конституция ўртасида бир нечта ўхшаш тамойиллар ва боғлиқликлар мавжуд, чунки иккаласи ҳам адолат, эркинлик ва ҳуқуқни таъминлашга қаратилган. Қуйида Ислом дини ва Конституциянинг умумий жиҳатлари ва уларнинг боғлиқлиги келтирилган:

Исломдаги тамойил: Қуръонда адолат асосий тамойиллардан бири сифатида эътироф этилади. “Ан-Нисо” сураси, 135-оят:

“Эй мўминлар! Адолатни барпо этиб, гувоҳликда собит бўлинглар, ҳатто бу гувоҳлик ўзларингиз ёки қариндошларингизнинг зарарига бўлса ҳам”.

Бу тамойил жамиятда адолатни сақлаш учун қонунларнинг устуворлигини таъминлаш заруратини кўрсатади.

Конституциядаги тамойил: Ўзбекистон Конституцияси ҳам қонун устуворлигини таъминлашга асосланган. 18-моддада:

“Барча фуқаролар қонун олдида тенгдир”.

Бу Исломда ҳам, Конституцияда ҳам адолат асосий тамойил сифатида қаралишини кўрсатади.

2. Диний эркинлик ва виждон эркинлиги

Исломдаги тамойил: Қуръонда:

“Ал-Бақара” сураси, 256-оят:

“Динда мажбурлаш йўқ”.

Ислом ҳар бир кишига диний танлов эркинлигини беради ва эътиқод масаласида мажбурлашни ман этади.

Конституциядаги тамойил: Ўзбекистон Конституциясининг 31-моддасида шундай дейилади:

“Ҳамма инсон виждон эркинлигига эга”.

Бу тамойиллар Ислом ва замонавий Конституцияларнинг дин ва эътиқодга ҳурмат қилишда уйғун эканлигини кўрсатади.

3. Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш

Исломдаги тамойил: Пайғамбар Муҳаммад (с.а.в.) Ҳижратнинг 1-йилида ёзилган Мадина Конституцияси орқали барча Мадина аҳолиси, жумладан мусулмонлар ва бошқа дин вакилларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилган. Бу ҳужжат инсон ҳуқуқларини таъминлашга қаратилган эди.

Конституциядаги тамойил: Ўзбекистон Конституцияси инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини асосий принцип сифатида белгилайди. 13-моддада:

“Ўзбекистон Республикасида демократия умуминсоний тамойилларга асосланади. Инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари олий қадриятдир”.

4. Бойлик ва жамият манфаати

Исломдаги тамойил: Қуръонда ва Ҳадисларда бойлик ва ресурслардан адолатли фойдаланиш, уларни жамият манфаати учун ишлатиш тавсия этилган. “Ал-Бақара” сураси, 177-оят:

“Бойликни Аллоҳ йўлида, қариндошлар, етимлар, мискинлар ва мусофирлар учун сарфланг”.

Конституциядаги тамойил: Ўзбекистон Конституциясининг 50-моддасида:

“Ҳар бир шахс табиатни асраб-авайлашга ва миллий бойликка эҳтиёткорлик билан муносабатда бўлишга мажбурдир”.

Бу Исломдаги “жамият манфаати” тамойилига мос келади.

5. Маслаҳат ва жамоавий бошқарув

Исломдаги тамойил: Қуръонда маслаҳатлашув (шура) асосий бошқарув принципи сифатида қаралади. “Аш-Шуро” сураси, 38-оят:

“Уларнинг ишлари ўзаро маслаҳат билан ҳал қилинади”.

Бу тамойил ижтимоий масалаларни жамоавий ҳал қилишни тарғиб қилади.

Конституциядаги тамойил: Ўзбекистон Конституциясида демократия асосий бошқарув шакли сифатида белгиланган. Бу фуқароларнинг ўз вакилларини сайлаш орқали бошқарувда иштирок этишига асосланади.

6. Хотин-қизлар ҳуқуқи

Исломдаги тамойил: Ислом хотин-қизларга мол-мулкка эгалик қилиш, таълим олиш ва оилавий қарорлар қабул қилишда иштирок этиш ҳуқуқларини берган. Пайғамбар Муҳаммад (с.а.в.)нинг Ҳадисларида аёлларнинг ҳуқуқлари доим ҳимоя қилинган.

Конституциядаги тамойил: Ўзбекистон Конституциясининг 46-моддасида:

“Хотин-қизлар ва эркаклар тенг ҳуқуқларга эгадирлар”.

Бу Исломнинг аёлларга бўлган ҳурмати ва замонавий ҳуқуқий тизим ўртасидаги уйғунликни кўрсатади

Хулоса ўрнида Ислом дини ва Конституция ўртасидаги боғлиқлик, асосан, адолат, инсон ҳуқуқлари, диний эркинлик ва жамоавий масъулият каби тамойиллар орқали намоён бўлади. Иккаласи ҳам жамиятда тинчлик, барқарорлик ва тараққиётни таъминлашга хизмат қилади.

Валиев Аҳмадали – Имом Термизий ўрта махсус ислом таълим муассасаси 3-босқич талабаси

Имом Термизий ЎМИТМ матбуот хизмати