САЛОМЛАШИШ-КЎНГИЛЛАРНИ БОҒЛОВЧИ РИШТА

Саломнинг луғавий маъноси: тинчлик, ҳавфсизлик ва бешикаст маъносидадир.

“Ассаламу алайкум”нинг истилоҳий маъноси: “сизга тинчлик, саломатлик тилайман” деган маънода.

“Ва алайкум ассалом”нинг истилоҳий маъноси: “сизга ҳам тинчлик, саломатлик тилайман” деган маънода.

Саломлашиш динимиз шиорларидандир. Шу билан бирга Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам буюрган суннат амаллардан бири ҳисобланади. Бунга далил:

 عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم :"لا تدخلون الجنة حتى تؤمنوا، ولا تؤمنوا حتى تحابوا، ألا أدلكم على شيء إذا فعلتموه تحاببتم؟ أفشوا السلام بينك" (رواه مسلم)

 Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда У зот алайҳиссалом шундай деганлар: “Жаннатга киролмайсиз токи иймон келтирмагунингизгача, (комил) мўмин бўлолмайсиз токи ўзаро муҳаббатли бўлмагунингизгача. Сизларга бир нарсани ўргатайми, агар шуни қилсангиз, ўзаро муҳаббатли бўласиз, ораларингизда саломни ёйинг!”. (Муслим ривояти)

Бу ҳадиси шарифда ҳам кўриниб турибдики, салом бериш ва унга жавоб қайтариш инсонлар ўртасида дўстлик, аҳллик ва меҳр-оқибат ришталари мустаҳкам бўлишига сабаб бўлар экан.

Салом бериш суннат бўлса, саломга жавоб (алик) қайтариш вожиб амал ҳисобланади. Бунга Қуръони Карим

(النساء 86)وَإِذا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها أَوْ رُدُّوها

“Қачонки сизга бир саломлашиш ила салом берилса, сиз ундан яхшироқ алик олинг ёки худди ўзидек жавоб беринг” (Нисо сураси, 86-оят)

Ушбу ояти каримада саломлашиш жуда муҳим, аҳамиятли иш экани кўриниб турибди. Салом берган инсонга унданда яхшироқ ёки ҳеч бўлмаса ўшандай жавоб қайтариб қўйишга амр этилмоқда.

Ҳар бир киши ўз хонадонига кирганда ҳам оила аъзоларига салом бериши ҳам суннат амаллардандир.

روى الترمذي  عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ : قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : "يَا بُنَيَّ إِذَا دَخَلْتَ عَلَى أَهْلِكَ فَسَلِّمْ ، يَكُنْ بَرَكَةً عَلَيْكَ وَعَلَى أَهْلِ بَيْتِكَ"

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Мен учун Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ей! Ўғилчам агар уйга кирадиган бўлсанг аҳлингга салом бергин. Шунда сенга ва аҳлингга баракот бўлади”. (Термизий ривояти)

Яна бошқа ҳадисда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам салом берилган уйга шайтон кирмаслигини айтганлар.

عن جابر بن عبد الله، عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: "إذا دخلتم بيوتكم، فسلموا على أهلها؛ فإن الشيطان إذا سلم أحدكم لم يدخل بيته"

Жобир розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилиб: “Агар уйингизга кирсаларингиз уй аҳилларига салом беринглар. Батаҳқиқ, агар сизлардан бирингиз (уйига кирганда) салом берса унинг уйига шайтон киролмайди” дедилар.

Салом бериш одобларидан яна бири шундаки, киши ҳеч ким бўлмаган  хона  ёки  уйга  киришида  ҳам “Ассалому алайкум аҳлал-байт ва раҳматуллоҳи ва барокотуҳу” деб  салом бермоғи мақсадга мувофиқдир. Бу ҳолатда сизнинг саломингизга фаришталар алик олишади.

Бунга Қуръони Каримдан далил:

قال الله تعالى: فَإِذَا دَخَلْتُم بُيُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنفُسِكُمْ تَحِيَّةً مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُبَارَكَةً طَيِّبَةً كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون (النور61)

“Уйларга кирган чогингизда ўзларингизга Аллоҳдан бўлган покиза ва муборак салом беринг”. (Нур сурси 61- оят)

قال مجاهد : إذا دخلت المسجد فقل : "السلام على رسول الله، وإذا دخلت على أهلك فسلم عليهم ، وإذا دخلت بيتا ليس فيه أحد فقل : السلام علينا وعلى عباد الله الصالحين" . (تفسير ابن كثير)

Мужоҳид роҳимаҳуллоҳ: “Агар масжидга кирсанг Росулуллоҳга салом бўлсин, аҳлинга кирсанг уларга салом бер ва бирор одам йўқ уйга кирсанг бизга ва Аллоҳнинг солиҳ бандаларига салом бўлсин деб айтгин” дедилар. (Тафсир ибн Касир)

Хулоса шуки, инсонларнинг бир-бирлари билан учрашганида чин кўнгилдан, очиқ чеҳра билан саломлашишиш халқимизнинг энг яхши одатларидандир. Саломлашиш ҳукм ва одобларини яхши билиб, унга амал қилишлик одамлар ўртасида инсоннинг мартабасини кўтаради, улар орасида меҳр-муҳаббат ёйилади. Ва у инсонлар орасида адоватни йўқолишига, яхшилик жорий бўлишига хизмат қилади. Халқимизнинг саломлашиш каби фазиларли одатларни фарзандларимиз онгида миллий қадриятларимизга нисбатан ҳурмат туйг'усини шакллантиришга, уларнинг миллатга, қадриятларимизга ҳақиқий садоқатли инсонлар бўлиб тарбия топишида муҳим аҳамият касб этади.

Манбаалар асосида тайёрлади

Мухторов Исроилжон - “Имом Термизий” ўрта махсус ислом таълим муассасаси ўқтувчиси 

“Имом Термизий” ЎМИТМ матбуот хизмати