ФОРС ТИЛИДА ЁЗИЛГАН АРБАИНЛАР

Мусулмон уламоларининг кўпчиликлари араб тилида кўплаб асарлар ёзганлар. Шу билан бирга араб бўлмаган олимлар томонидан ўз тилларида ҳам асарлар ёзганлар. Қуйида форс тилида ёзилган баъзи арбаин асарлар билан танишиб ўтамиз. 

Арбаину Имом Абу Ҳанифа

Ушбу китоб ва унинг ҳадислари Мавлавий Ёсир Зумқозий томонидан тўпланиб, форс тилига таржима қилинган, у “Имом Абу Ҳанифа Нуъмон ибн Собит роҳимаҳуллоҳнинг фиқҳ ва ақида масалаларига оид муснадлари”дан ҳадислар танлаб олган[1]. Муаллиф роҳимаҳуллоҳ китобнинг аввалида Имом Абу Ҳанифа роҳимаҳуллоҳнинг фазилати, муҳаддисларнинг фикри ва  таржимаи ҳоли ҳақида қисқача тўхталиб ўтган. Асарда жами қирқта ҳадис келтирилган, форсча таржимасидан сўнг ҳадисни ривоят қилган муҳаддис уламоларни ҳам зикр қилиб ўтган. Ҳадисларга иккита рақам қўйилган, биринчиси ҳадиснинг бу китобдаги тартиб рақами, иккинчиси эса “Муснадии Абу Ҳанифадаги тартиб рақами.

Абдурраҳмон Жомий

Ҳадиси шарифлардан маълум бўлдики, киши ўзи билган ҳадисларни келгуси авлодларга етказиши бу дунёда ҳам ва охиратда ҳам улкан шараф экан. Бу савоб ва ваъдалардан умид қилиб, мусулмон шоирлар ҳам шеърий “Арбаин”лар ёзишган. Жумладан, буюк олим Абдурраҳмон Жомий роҳимаҳуллоҳ форсий тилда “Арбаин” тузиб, унда фазилатли амалларга, Ислом ахлоқига доир қирқта қисқа-қисқа ҳадислаарни шеърий тўртликлар билан таржима қилган. Асл исми Нуриддин Абдураҳмон ибн Аҳмад бўлиб, 1414-йил 7-ноябрда Жом шаҳрида туғилган. Жомийнинг ота-боболари асли Даштдан бўлиб, Жомда, кейинчалик Ҳиротда ҳаёт кечиришган. Жомий мадраса ёшидан анча эрта Ҳиротда “Низомия” мадрасасига кириб, ўз даврининг таниқли олимлари ва мударрислари қўлида таҳсил олган. Кейинроқ Жомий ўз билимини ошириш учун Самарқандга келади ва Улуғбек мадрасасида буюк фалакиётшунос Қозизода Румий, Али Қушчи, фақиҳ Абу Лайс Фазлуллоҳ каби олимлардан таълим олади. Абдурраҳмон Жомий Нақшбандия тариқатининг йирик намоёндаси Шайх Саъдиддин Қашғарийга мурид бўлади. 1492-йил Ҳирот шаҳрида вафот этади.

Олимжон Хусанбоев – “Имом Термизий” ўрта махсус ислом таълим муассасаси

“Имом Термизий” ЎМИТМ матбуот хизмати

[1] Mavlaviy Yosir Zumqoziy. Arbainu Imom Abu Hanifa. 35. B.