Алихонтўра Соғинийнинг “Туркистон қайғуси” асарининг ҳозирги кунда тутган ўрни

Ўзбек адабиёти ва маънавий меросида миллий уйғониш ғояларини ифода этган асарлар муҳим ўрин тутади. Шундай асарлардан бири – Алихонтўра Соғинийнинг “Туркистон қайғуси” номли дурдона асаридир. Ушбу асар ХХ аср бошларида Туркистон халқларининг озодликка интилиши, сиёсий мустақиллик орзуси ва миллий ўзликни англаш йўлидаги оғир курашлар акс этган тарихий давр маҳсулидир. Асарнинг ҳозирги кундаги долзарблиги ҳам айнан шу руҳий-маънавий жиҳатлар билан боғлиқ.

“Туркистон қайғуси” – Алихонтўра Соғинийнинг энг машҳур ва таъсирли асарларидан биридир. Бу асарда муаллиф мустамлакачилик зулми, миллий қадриятларнинг таҳқирланиши, халқнинг оғир аҳволи ва Туркистоннинг йўқотилган эрки ҳақида дардли сатрларни битиб ўтади. 

Бугунги кунда “Туркистон қайғуси” асари қуйидаги жиҳатлари билан аҳамиятли:

1. Тарихий хотирани тиклаш воситаси сифатида аҳамиятли.

Асар ўқувчини ХХ аср бошидаги сиёсий муҳит, халқ курашлари, жадидлар фаолияти ва миллий онг уйғониши жараёнлари билан таништиради. Бу эса ёш авлодга тарихни чуқур англаш имконини беради.

2. Миллий ғурур ва ўзликни англашда манба сифатида аҳамиятли.

Алихонтўра Соғиний асари орқали ватан, халқ ва эркинлик ҳақида чуқур тафаккур қилишга ундайди. Бугунги кунда мустақиллик қадри айнан шундай асарлар орқали чуқурроқ ҳис қилинади.

3. Замонавий мафкуравий курашларга ибратлилиги жиҳатидан аҳамиятли.

“Туркистон қайғуси” – бу нафақат тарихий изтироб, балки уйғониш ва тикланиш руҳи ҳамдир. Бугунги ғоявий курашлар фонида бу асар бизга маънавий таянч бўла олади.

4. Адабий-бадиий мерос сифатида аҳамиятли.

Насрий маҳорат, ифода воситаларининг бойлиги, рамзий тил ва оҳанг – бу асарни адабий жиҳатдан ҳам қадрлашга сабаб бўлади. У ўзбек адабиётининг миллий руҳда ёзилган юксак намуналаридан биридир. 

“Туркистон қайғуси” – бу шунчаки тарихий бир изтироб эмас, бу халқнинг юрагидан чиққан фарёд, озодликка бўлган даъват, миллий руҳнинг уйғониши ҳақидаги шоҳ асардир. Алихонтўра Соғиний каби фидойилар қолдирган бу каби асарлар бугунги ёшлар, зиёлилар, тарихчилар ва ижодкорлар учун бебаҳо маънавий меросдир. Асарнинг ҳозирги кундаги ўрни – бу халқнинг ўз тарихига, ўзлигига ва эркинлигига бўлган ҳурматини яна бир бор мустаҳкамловчи восита бўлиб хизмат қилмоқда.

Хамидов Абдулбосит - “Имом Термизий” ўрта махсус ислом таълим муассасаси ўқитувчиси 

“Имом Термизий” ЎМИТМ матбуот хизмати