Алихонтура Соғуний – Уммат фидойиси

Алихонтура Соғуний (1880–1976) ХХ аср Ўрта Осиёнинг етук мутафаккирларидан, маърифатпарвар муаллим, тарихчи, ёзувчи ва дин фидойиси бўлган зотдир. У ўз умрини исломий қадриятлар, тарихий хотира ва миллий онгни асраб-авайлашга бағишлаган, қийинчилик шароитида ҳам ҳақиқатдан воз кечмаган маънавият пешвосидир.

Туғилиши ва таҳсили

Алихонтура Соғуний 1880-йилда ҳозирги Наманган вилоятининг Поп туманига қарашли Соғун қишлоғида таваллуд топган. Ёшлигиданоқ билимга чанқоқ, зеҳни ўткир бўлган бу йигит дастлаб маҳаллий мактабда савод чиқарди. Кейинчалик у Бухородаги машҳур Мир Араб мадрасасида ўқиб, фиқҳ, тафсир, ҳадис, тарих ва адабиёт фанларидан чуқур билим эгаллади. Мадрасадаги таҳсили давомида турли машҳур уламолар таълимида бўлган.

Илм-маърифат ва адабий фаолияти

Соғуний ўз асарлари орқали халқни жаҳолатдан халос этиш, тарихий хотирани уйғотиш ва исломий қадриятларни асраш йўлида хизмат қилган. У кўплаб тарихий ва диний мавзуларда қалам тебратган. Айниқса, унинг “Тарихи Муҳаммадий” (Пайғамбаримиз с.а.в. сийратлари ҳақида), “Туркий тазкиралар”, “Тарихи Ислом” каби асарлари халқимиз орасида кенг тарқалган. Унинг асарларида соддалик, халқона руҳ, тарихий ҳақиқат ва иймон поклиги акс этади.

Мероси ва сабоқ

Алихонтура Сўғуний – оғир даврда яшаб, дин, илм ва эътиқодга содиқ қолган фидойи алломалардан биридир. У Қуръонни ёд олди, тафсир ва ҳадис илмини ўрганди, ўзбек тилида диний асарлар ёзди ва таржима қилди.

Соғуний ҳазратлари 1976 йилда 96 ёшида вафот этди. Унинг жисмонан ҳаётдан кўз юмганига ярим асрдан ошган бўлса-да, руҳи, иймони, ва илмий мероси ҳануз тирик. Бугунги кунда юртимизда диний-маърифий тикланишлар жараёнида Соғуний меросига мурожаат қилиш долзарб бўлиб бормоқда.

Унинг ҳаёти – сабр, илмлик ва фидойилик намунаси, асарлари эса бугунги авлод учун бебаҳо меросдир. Сўғуний ҳазратларининг ҳаёти ба қолдирган мероси бизга шуни эслатади: ҳақиқатга хизмат қилган олимларнинг номи тарихда ўчмайди, уларнинг изи билан юриш эса илм ва эътиқодни мустаҳкамлашдир.

Нуралиев Умид – Таълим муассасаси АРМ кутубхоначиси

“Имом Термизий” ЎМИТМ матбуот хизмати